اثرات ویتامین‌C بر سلامت پوست

حتما شنیده‌اید که مصرف میوه‌جات تازه و به خصوص مرکبات یا کیوی و آناناس برای سلامت پوست و پیشگیری از پیری آن مفیدند. باید بدانید که از دلایل این مساله وجود مقادیر فراوان ویتامین C در این میوه‌جات می‌باشد. آیا می‌دانید که مصرف ویتامین C موضعی نیز می‌تواند برای سلامت پوست مفید باشد؟

یکی از دشمنان همیشگی سلامت پوست، اشعه فرابنفش نورخورشید است که با ایجاد و تولید رادیکال‌های آزاد و گزینه‌های واکنش‌گر اکسیژن (Ros=Reactive Dxygen specien) باعث تخریب پوست و آسیب به آن می‌شوند. امروزه عامل اصلی پیری سلول‌ها و در نتیجه پیری پوست را نیز تولید همین رادیکال‌های آزاد می‌دانند. ویتامین C (ال-آسکوربیک اسید) به عنوان یک کوفاکتور و آنتی‌اکسیدان بیولوژیک به دلیل خواص احیاکنندگی‌اش شناخته می‌شود.

امروزه ثابت شده است که مصرف موضعی ویتامینC روی پوست، سطح پوستی این ویتامین را به میزان قابل‌توجهی افزایش داده و می‌تواند با عوارض اشعه فرابنفش B روی پوست که از علایم آن آفتاب‌سوختگی و قرمزی پوست است، مقابله نماید. این محافظت توسط ویتامین‌C، یک محافظت بیولوژیک و به دلیل خواص احیاکنندگی ویتامین C می‌باشد. جالب است بدانید که اشعه فرابنفش خورشید موجب تخلیه ویتامین C پوست شده و این مساله موجب می‌شود که پوست در معرض خطر آسیب ناشی از نورخورشید قرار بگیرد. همچنین ویتامینC قادر است پوست را نسبت به اشعه فرابنفش A نیز مقاوم‌تر نماید.

جالب است بدانید که امروزه ویتامینC موضعی به عنوان یک عامل ضدتومور نیز مطرح شده است. به گونه‌ای که مشاهده شد، با مصرف ویتامین C موضعی روی تومورهای پوستی، تومور مورد نظر دچار زخم شده و طی دو هفته بهبودی قابل‌توجهی پیدا کرده است. برای رسیدن به این هدف ضروری است که از یک فرم معدنی آسکوربات مثل آسکوربات سدیم به جای آسکوربیک اسید استفاده شود. آسکوربیک اسید درمان به تنهایی بی‌فایده است و باید با یک املاحی مثل سدیم ترکیب شود تا مفید واقع گردد. از آنجا که مصرف ویتامینC خالص (آسکوربیک اسید) روی تومور به تولید فرم معدنی آسکوربات منجر نمي‌شود لذا فقط یک فرم معدنی آسکوربات قادر به مقابله با تومورهای پوست خواهد بود.

ویتامین C یا ال- آسکوربیک‌اسید یک ویتامین محلول در آب است و اعمال بیولوژیکی متعددی انجام می‌دهد. شاید مهم‌ترین نقش ویتامینC، کمک به تولید کلاژن که یک پروتئین مهم بافت همبندی است باشد. ویتامینC در هیدروکسیله کردن اسیدآمینه‌های پرولین و لیزین موجود در کلاژن و تقویت فیبرهای کلاژن یک کوفاکتور مهم است. همچنین ویتامینC در تولید پروتئین‌های دیگری شامل دوپامین- اپی‌نفرین (آدرنالین) و نیز کارنیتین که در متابولیسم چربی‌ها دخیل است، نقش دارد. همان‌طور که گفته شد، یک خاصیت بسیار مهم ویتامین C، واکنش به رادیکال‌های آزاد و محافظت سلول‌ها از آسیب اکسیداتیو است.

 این خاصیت آنتی‌اکسیدانی ویتامینC به محافظت سلول‌‌ها در برابر آسیب‌های محیطی شامل تابش اشعه فرابنفش و نیز دود سیگار و نیز در برابر رادیکال‌های آزاد ساخته شده در اثر متابولیسم برخی غذاها، کمک می‌کند. همچنین ویتامینC دارای خواص ضدالتهابی نیز هست و ممکن است در پیشگیری و درمان بیماری‌های قلبی‌عروقی مفید بوده و سیر ایجاد آب‌مروارید چشم را کند کرده و در درمان برخی بیماری‌های عفونی نیز مفید باشد. مثلا حتما شنیده‌اید که اگر در زمان سرماخوردگی از مقادیر فراوان ویتامینC استفاده کنید، مدت بیماری‌تان کوتاه‌تر خواهد شد.

دو نکته مهم در مورد ویتامینC وجود دارد. اول اینکه برخلاف بیشتر حیوانات که مي‌توانند ویتامینC را در بدن تولید کنند، انسان قادر به تولید ویتامینC نیست و لذا باید آن را از خارج و توسط غذا، برخی نوشیدنی‌ها، میوه‌جات و یا از طریق مکمل‌های غذایی دریافت نماید. نکته مهم دوم این است که ویتامینC، محلول در آب است و در بدن ذخیره نمی‌گردد و لذا به طور مداوم در حال دفع شدن است لذا ویتامینC را باید به صورت منظم و روزانه در اختیار بدن گذاشت تا از فواید بی‌شمار آن بهره‌مند گردد.

همان‌طور که گفته شد کلاژن که فراوا‌ن‌ترین پروتئین پوست است، برای ساخته شدن نیازمند ویتامین‌C است و لذا مصرف ویتامین‌C می‌تواند موجب تاثیرات منفی چشم‌گیری در پوست گردد. مصرف ویتامینC از پیری زودرس و ایجاد چین و چروک زودرس در پوست پیشگیری کرده و ترمیم زخم‌ها نیز با سرعت بیشتر و با کیفیت بهتری انجام می‌گیرد.

یکی از راه‌های نگهداری سطوح کافی ویتامینC در پوست، مصرف اشکال محلول در چربی ویتامینC (که خود محلول در آب است) می‌باشد. این فرم است که به راحتی می‌تواند وارد غشای سلولی گردد. برای رسیدن به این هدف، ویتامینC را با اسید پالمیتیک که یک اسیدچرب اشباع شده است، ترکیب می‌کنند و یک استر ویتامینC حاصل می‌شود پس آسکوربیل بالمیتات یک شکل محلول در چربی ویتامینC می‌باشد. یک استر دیگر ویتامینC، تتراهگزیل دسیل آسکوربات است که در برخی کرم‌های ویتامینC به کار می‌رود و دارای خواص بیولوژیکی شبیه به ویتامینC معمولی است شامل تحریک تولید کلاژن چون آنزیم‌های گوارشی به سرعت اشکال محلول در چربی ویتامینC مثل تتراهگزیل دسیل آسکوربات را تجزیه می‌نمایند لذا مصرف خوراکی آنها فایده‌ای ندارد و نسبت به ویتامینC معمولی نیز گران‌تر تمام مي‌شوند.

از طرف دیگر مصرف موضعی این ترکیبات موجب می‌شوند که به راحتی بتوانند وارد غشاهای سلولی شده و پایداری خود را در داخل سلول حفظ نمایند. در مطالعات انجام شده مشخص گردیده است که مصرف ویتامینC موضعی (مانند تتراهگزیل دسیل آسکوربات) موجب کاهش و آهسته شدن پیری ناشی از نور آفتاب که علایمی مانند چین و چروک پوست و لکه‌های پوستی دارد می‌شود. همچنین این ماده موجب تولید کلاژن جدید نیز در پوست می‌شود.

همان‌طور که قبلا نیز گفته شد، ویتامینC موضعی می‌‌تواند موجب مهار آسیب ناشی از اشعه‌های فرابنفش B و A (که عامل اصلی سرطان‌های پوستی هستند) به سلول‌های پوست ‌گردد. همچنین مصرف ویتامینC موضعی روی پوست موجب حفظ توأم پوست و کاهش لک‌های پوستی می‌گردد. به هر حال متخصصین پوست مصرف موضعی ویتامینC را مانند مصرف خوراکی این ویتامین بسیار مهم توصیه می‌نمایند.
منبع: وب سایت دکتر بهروز باریک‌بین/متخصص پوست و مو